Beagle, in het kielzog van Darwin

De mens komt uit Afrika: onze voorouders waren zwart. Waardoor is een deel van ons verwit? En zijn we binnenkort weer allemaal mokka-bruin, in deze tijden van globalisering? Volgens Spencer Wells, zelf een rossig Amerikaans geneticus, is dat ons aller voorland. Beagle neemt een kijkje in Zuid-Afrika en merkt dat het idee van smeltkroes daar nog niet overal even lekker valt. Nog steeds is het niet moeilijk om mensen te vinden die voor rassenscheiding zijn, en voor wie vermenging van kleuren een gruwel is. Bijvoorbeeld bij de trotse blanken in Zuid-Afrika, twintig jaar na afschaffing van de Apartheid: voor hen is het nauwelijks te verteren dat ze van een zwarte voorouder afstammen. Met Spencer Wells en zijn van origine Indiase collega Himla Soodyall onderzoekt Beagle de herkomst van een aantal inwoners van deze regenboognatie. In de Kalahari-woestijn worden de Bosjesmannen bezocht, die genetisch gezien het dichtst bij de oermens staan. De 'echte' Bosjesman dreigt uit te sterven; veel meer dan kralensnoertjes rijgen voor toeristen doen ze niet meer. Ze leven als in een reservaat, hebben al hun oude gebruiken verleerd en zijn aangestoken door onze westerse verlangens naar een auto, een huis en een zwembad. Ze leven in de marge, en zijn daarmee in het nieuwe Zuid-Afrika in goed gezelschap: even marginaal is de 'white trailer trash' van Coronation Park, de onderklasse van de witte Afrikaners, die geen werk kunnen vinden en dat wijten aan de huidige politiek van positieve discriminatie. Bij gelijke geschiktheid, kies voor een zwarte - in dit geval. Vroeger kregen de blanken nog een uitkering of werk bij de spoorwegen; nu horen ze zelf bij het veelkleurige leger van werklozen en bedelaars dat voorheen alleen uit zwarten en kleurlingen bestond. De toekomstige mens is volgens Wells mokkakleurig. Over 500 jaar is de hele wereldbevolking lichtgetint. Dan verdwijnt het witte ras, zegt Spencer Wells, een ondenkbare zaak voor de conservatieve blanke Afrikaners. Een van hen zegt: 'Wij hebben Mozart geleverd, en Beethoven, en Rembrandt. Daar zijn die zwarten nooit mee gekomen. Als je het witte ras laat uitsterven is dat afgelopen - no more Mozarts.' Samen met Zuid-Afrikaans parlementariër Wilmot James, zelf een kleurling, kunnen wij ons afvragen: als je op een dag niet meer op kleur kunt discrimineren omdat die bij iedereen gelijk is, wat worden dan de nieuwe discriminerende factoren? Opleiding? Lange neuzen? Geld? Hoeveelheid chihuahuas? Of discrimineren we dan überhaupt niet meer?

Bron: VPRO

• 09 September 2017
• Bekijk hier alle afleveringen van Beagle, in het kielzog van Darwin
• Uitzending gemist Nederland 2