Brandpunt Profiel

Het brein (2/4): Dick Swaab

Stuurt het brein ons of sturen wij ons brein? Internationaal is er vanuit de biologie, psychologie en andere takken van wetenschap baanbrekend onderzoek gedaan naar de werking van ons brein. Nederlandse onderzoekers spelen hierin een belangrijke rol. Regelmatig stuiten zij op taboes. De conclusie dat ons gedrag wordt bepaald door processen in ons brein staat haaks op het idee van de mens met een vrije wil. Vier prominente Nederlandse onderzoekers morrelen aan de grenzen van wie we denken te zijn. Naar aanleiding van de thema's die aan de orde komen, wordt er op de site gereageerd en wordt er gedebatteerd door o.a. wetenschappers van de Universiteit voor Humanistiek, waar van oudsher veel nadruk ligt op de vrije wil, de maakbare mens. Afl.: Het brein (2/4): Dick Swaab. 'Wij zijn ons brein' is een gevleugelde uitspraak van Dick Swaab, hoogleraar neurobiologie aan de Universiteit van Amsterdam en tot 2006 directeur van het Nederlands Instituut voor Hersenonderzoek. De hersenen bevatten onze persoonlijkheid en dat is de reden dat wat je ook doet emotioneel geladen is. Swaab ontneemt ons de illusie van een vrije keuze of wil: ons brein leidt ons, in plaats van wij het brein. Swaab ging van dierexperimenteel onderzoek over op het doen van onderzoek bij hersenen van overleden mensen. Hij zette daartoe in 1985 de Nederlandse Hersenbank op, destijds een unicum in de wereld. Het hersenonderzoek kreeg hierdoor een enorme impuls. De hersenbank verstrekt hersenmateriaal van meer dan 3000 obducties aan zo'n 500 onderzoeksgroepen over de hele wereld, met als resultaat honderden publicaties met nieuwe inzichten in neurologische en psychiatrische ziektebeeden. De resultaten van zijn onderzoek leiden vaak tot weerstand en emotionele reacties. Toen Swaab college gaf over de verschillen in hersenstructuur van mannen en vrouwen, vroegen feministen om een vrouwvriendelijker docent. Hij en zijn gezin werden bedreigd toen hij onderzoek publiceerde met betrekking tot verschillen in hersenen van homoseksuele mensen vergeleken met hersenen van niet-homoseksuele seksegenoten. Hij is vooral bekend door zijn onderzoek naar de invloed die hormonale en (bio)chemische factoren al in de baarmoeder op de hersenontwikkeling hebben. Omdat veel al in zo'n vroeg stadium wordt vastgelegd, kun je je afvragen waarvoor iemand verantwoordelijk kan worden gehouden. Swaab is ervan overtuigd dat het opsluiten van adolescenten in jeugdgevangenissen weinig zin heeft. Beter is het te zoeken naar de meest effectieve manier om te zorgen dat ze de rest van hun leven goed doorkomen. Op wetenschappelijk gebied is Swaab een van de belangrijkste, ook internationaal bekende, Nederlandse onderzoekers. Al jaren is hij bezig met onderzoek naar de ziekte van Alzheimer en naar het ontstaan van depressies. Swaab draagt zijn bevindingen met overtuiging uit en schuwt het maatschappelijk debat niet.

Bron: HUMAN

 

Recente uitzendingen van Brandpunt Profiel